اظهارنامه قضایی و نکات کاربردی تنظیم اظهارنامه
اظهارنامه چیست؟
ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی درباره اظهارنامه می‌گوید که هر کسی می‌تواند حق خود را قبل از اینکه به دادگاه مراجعه کند به‌وسیله اظهارنامه از طرف دعوی مطالبه کند. با این‌حال می‌توان اظهارنامه را چنین تعریف کرد: اظهارنامه فرمی از اوراق قضایی است که برای مکاتبه رسمی از آن استفاده می‌شود. اعلام اراده و یا مطالبه حق و درخواست انجام برخی اقدام‌ها که باید در بازه زمانی محدودی صورت گیرد، به‌وسیله ارسال اظهارنامه صورت می‌گیرد.
اظهارنامه الکترونیکی
در سال‌های گذشته اظهارنامه از طریق اداره پست به افراد ابلاغ می‌شد به این حالت که اظهارنامه را در ۳ نسخه با محتویات یکسان تنظیم می‌کردند و پس از ابلاغِ یک نسخه به مخاطب اظهارنامه، نسخه دیگر به ارسال‌کننده با درج تاریخ ابلاغ عودت داده می‌شد. نسخه سوم هم با درج مشخصات ارسال‌کننده، مخاطب، تاریخ ارسال و ابلاغ، شماره ردیف در دفتر مخصوص ثبت اظهارنامه، در اختیار دادگستری قرار می‌گرفت.
با تأسیس و راه‌اندازی دفاتر خدمات قضایی، اظهارنامه‌ها به صورت الکترونیکی تنظیم و از طریق سامانه الکترونیکی قوه قضاییه ابلاغ می‌شوند.
برخی از کاربرد‌های اظهارنامه
برابر قوانین ارسال اظهارنامه برابر قوانین در بعضی موارد اجباری بوده و در بسیاری از موضوعات و موقعیت‌ها اختیاری و یکی از راه‌های جمع‌آوری ادله دفاعی محسوب می‌شود.
از جمله موارد اجباری ارسال اظهارنامه می توان به اظهارنامه معرفی داور در قراردادهایی که شرط داوری در آن‌ها پیش بینی شده، اظهارنامه درخواست پرداخت هزینه‌های مشترک آپارتمان (حق شارژ) موضوع قانون تملک آپارتمان‌ها، اظهارنامه درخواست تحویل گرفتن عین مستأجره از سوی مؤجر پس از انقضاء مدت اجاره، اظهارنامه فسخ قرارداد بیمه موضوع ماده 13 قانون بیمه، اظهارنامه موضوع ماده 1 قانون مجازات راجع به انتقال مال‌غیر و اظهارنامه موضوع ماده 171 قانون آیین دادرسی مدنی اشاره کرد.
اظهارنامه‌هایی که ارسال آن‌ها اختیاری است، عناوین محدودی ندارند. اما پرکاربردترین آن‌ها عبارتند از: اظهارنامه مطالبه وجه با سند عادی، اظهارنامه اعلام فسخ معامله یا قرارداد، اظهارنامه مطالبه ثمن، اظهارنامه درخواست تمکین زوجه، اظهارنامه درخواست صلح و سازش، اظهارنامه مطالبه انجام تعهد، اظهارنامه مطالبه ایفای تعهد، اظهارنامه آمادگی برای ایفای تعهد و …
نکات ضروری تنظیم اظهارنامه
تنظیم اظهارنامه و همین‌طور پاسخ به آن، یکی از کار‌های تخصصی است و بایستی توسط وکلای خبره انجام شود. چرا که مطالبی که در اظهارنامه می‌نویسیم علیه خودمان هم سندیت دارد. مثلاً اگر بدون اینکه واقعیت داشته باشد، به مخاطب خود بنویسد من 100 میلیون ریال به شما بدهکار هستم. مخاطب بدون نیاز به دلیل دیگری و فقط با استناد به اقرار درج شده در اظهارنامه، می‌تواند نزد مرجع قضایی با طرح دعوی مطالبه وجه، شخص ارسال کننده اظهارنامه را به پرداخت مبلغ 100 میلیون ریال محکوم کند.
باید مراقب مطالبی که در اظهارنامه نوشته می شود، باشیم. چرا که ممکن است موجب مسئولیت کیفری ما بشود. به عنوان مثال اگر در اظهارنامه نوشته شود، من شیشه خودروی شما را شکسته ام و بوسیله این اظهارنامه عذر خواهی می‌کنم. ممکن است مخاطب عذر خواهی را نپذیرد و با استناد به اظهارنامه و اقرار صورت گرفته، در دادگاه کیفری راسال کننده را به مجازات جرم تخریب محکوم کند.
اقرار ضمنی در اظهارنامه می‌تواند، مشکل آفرین باشد و باید به این مسئله هم دقت کرد. مثلاً اگر شخصی به در اظهارنامه به شما بنویسد که از بابت اجرت تعمیر خودرو به او بدهکار بوده و باید آن را بپردازید و شما در پاسخ به اظهار او اعلام کنید که اجرت تعمیر خودرو را در تاریخ … پرداخت کرده‌ام، اظهار شما اقرار ضمنی به بدهکاری‌تان محسوب می‌شود. برای ر‌هایی از این بدهکاری باید مدارک پرداخت اجرت تعمیر را ارائه کنید.
بنابراین بهتر است که تنظیم اظهارنامه را به وکیل پایه یک دادگستری بسپاریم. در صورتی که در شرایط خاصی قرار گرفته‌اید و نمی‌توانید از مشاوره و راهنمایی وکیل دادگستری بهره‌مند شوید، با رعایت نکات ذیل اظهارنامه را تنظیم کنید.
متن اظهارنامه خلاصه باشد.
سعی کنید مطلب خود را به صورت خلاصه بنویسید. البته تا جایی اجازه خلاصه نویسی داریم که به مفهوم جملات خللی وارد نشده و ساختار ادبی آن‌ها از بین نرود.
استفاده از کلمات ساده
برای این که متن شما برای هر کسی مفهوم و قابل فهم باشد، از کلمات ساده استفاده کنید و از کلمات پر تکلف و کلماتی که معنی آن ها را نمی دانید، استفاده نکنید. برخی افراد تصور دارند، استفاده از کلمات عربی و سخت آن‌ها را با سوادتر نشان می‌دهد. در حالی که در اظهارنامه قصد به رخ کشیدن سواد را نداریم، بلکه هدف ما انتقال مفهوم مد نظر می باشد و آن مفهوم را باید با ساده‌ترین الفاظ بیان کنیم.
عدم استفاده از واژه‌هایی که معانی متفاوت و متعدد دارند.
استفاده از کلمات دارای معانی متعدد در اظهارنامه، سبب می‌شود ـ بر خلاف منظور واقعی شما ـ تفسیر‌های متفاوتی از متن نگاشته شده صورت گیرد. بنابراین تا جایی که امکان دارد از این دست کلمات استفاده نکنید.
مراقب کژتابی جمله‌ها باشید.
متن اظهارنامه را چند بار با صدای بلند بخوانید، تا احیاناً جملات‌تان معنی دیگری بر خلاف مقصود شما ندهد. بعضی از جملات و عبارت‌ها ممکن است دو یا چند مفهوم مختلف را در ذهن خواننده متبادر سازند.
مخاطب را تهدید نکنید.
همانطور که گفته شد اظهارنامه‌ای که می نویسیم، می‌تواند علیه ما در محاکم به کار گرفته شود. بنابراین در تنظیم آن باید مراقب باشیم و مخاطب را تهدید نکنیم. البته تهدید می‌تواند جنبه‌های مختلفی داشته باشد. به عنوان مثال اگر فردی بنویسد: «در صورت عدم پرداخت بدهی نسبت به طرح و اقادمه دعوی نزد مراجع قضایی اقدام خواهم کرد.» چون تهدید به انجام کار قانونی صورت گرفته است، جرم محسوب نشده و مشمول مجازات نیست. اما اگر شخصی عبارت «لطفاً خوددروی خود را در پارکینک اختصاصی واحد اینجانب پارک نکنید در غیر اینصورت چرخ‌های آن پنچر خواهد شد.» را در اظهارنامه قید کند، مرتکب جرم تهدید شده است.
دیدگاهتان را بنویسید